Prawo z kalendarzem w ręku – 21.08. Dzień optymisty
W dniu dzisiejszym poświęcimy chwilę celebracji dnia ustanowionego w roku 2016 – dnia optymisty. Dzisiejszy dzień ma na celu promowanie idei zarażania ludzi optymizmem oraz szerzenie pozytywnego myślenia. Jak mówi słynne powiedzenie, po każdej burzy wychodzi słońce. Ale czy mamy prawne nawiązania do dzisiejszego dnia?
Naturalnym wydaje się odniesienie, do pozytywnych stron życia, w tym życia zawodowego. Skoro jednak dzisiejszy dzień ma na celu promowanie optymizmu, to skupmy na na prawnych możliwościach, w tym także obowiązkach dbałości o dobro psychiczne, a zatem mniej przyjemnym i optymistycznym aspekcie dzisiejszego dnia, choć niejako prowadzącym do szerzenia optymizmu.
W pierwszej kolejności odnieść się należy do obowiązków nałożonych na pracodawców w zakresie ochrony zdrowia psychicznego pracowników. Może się wydawać, iż polski porządek prawny nie przewiduje takiego obowiązku, jednakże przepisy Prawa pracy wprowadzają szereg innych obowiązków, które w połączeniu prowadzą do efektu w postaci ochrony zdrowia psychicznego pracowników. Takimi obowiązkami są w szczególności przeciwdziałanie uciążliwości pracy, przeciwdziałanie dyskryminacji i mobbingowi (o czym była już mowa w serii prawo z kalendarzem w ręku), czy dbałość o dobrą atmosferę w pracy. Do tych obowiązków możemy także zaliczyć prawo do odpoczynku.
Pamiętać należy, iż nieprzestrzeganie przez pracodawców i brak realizacji określonych obowiązków może skutkować wystąpieniem po stronie pracowników negatywnych konsekwencji takich jak wypalenie zawodowe, czy nawet depresja. Zauważmy, iż w chwili obecnej depresja i inne choroby psychiczne nie są kwalifikowane jako choroby zawodowe – choroby zawodowe w obecnej definicji, a zatem i wykazie, nie zawierają schorzeń psychicznych. Nie jest jednakże wykluczone, że w dobie rozwoju pracy zdalnej oraz pracy umysłowej, także i takie choroby z biegiem czasu zostaną zaliczone do grypy chorób zawodowych.
Na marginesie jednak należy zaznaczyć, że długotrwałe narażenie pracownika na wpływ negatywnych czynników szkodliwych dla zdrowia, które w konsekwencji doprowadzą do uszczerbku na zdrowiu psychicznym, mogą prowadzi do powstania po stronie pracownika roszczenia o wypłatę odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu.
Choroby psychiczne, w tym także depresja, prowadzić mogą do utraty zdolności do pracy przez pracownika. Co więcej, zaburzenia psychotyczne, depresyjne lub lękowe, mogą stać się przesłanką do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności lub oświadczenia o stopniu niepełnosprawności.
W nawiązaniu do powyższego wskazujemy, generalizując, iż pracodawcy zatrudniający więcej niż 25 pracowników są zobowiązani do wpłat na PFRON. Aby jednak nie dokonywać obowiązkowych wpłat na Fundusz, pracodawca musi osiągnąć wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6%. Jednakże wskaźnik ten może zostać obniżony w razie zatrudnienia osób niepełnosprawnych ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie pracy. Do takich schorzeń zaliczamy m.in. przewlekłe choroby psychiczne oraz upośledzenie umysłowe.
Jeżeli pracodawca zatrudnia pracowników niepełnosprawnych z wymienionymi wyżej schorzeniami (choć katalog tych schorzeń jest pełniejszy niż powyżej wskazany) i jednocześnie ten pracodawca jest zobowiązany do comiesięcznych wpłat na PFRON, może on obniżyć wysokość wskaźnika, od którego zależy obowiązek dokonywania tychże wpłat (6%). W praktyce oznacza to, że dzięki zatrudnieniu osób z tzw. schorzeniami szczególnymi, pracodawca może zostać całkowicie zwolniony z wpłat na PFRON.
Do rozpoczęcia takiej procedury przy tym koniecznym jest, aby osoba niepełnosprawną przedstawiła pracodawcy zaświadczenie lekarza specjalisty o występowaniu jednego ze schorzeń szczególnie utrudniających wykonywanie pracy (ogólnie, bez wskazania jaka to choroba). Niektóre z wymienionych schorzeń mogą wynikać bezpośrednio z orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (np. epilepsja – kod 06-E, upośledzenie umysłowe – kod 01-U).