DATA:  17.10.

Autor: Jan Dąbrowski

Z okazji przypadającego na dzisiaj Dnia Mediacji, chcielibyśmy po krótce przybliżyć Państwu tą metodę rozwiązywania sporów.

Zacznijmy więc od krótkiego objaśnienia z jakim zjawiskiem mamy do czynienia. Mediacja jest sposobem na wypracowanie satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu w drodze dobrowolnych oraz co ważne, poufnych rozmów. Nigdy którakolwiek ze stron nie może być zmuszona do mediacji bez jej woli. Głównym celem mediacji jest skłonienie stron do spojrzenia na zaistniały problem z innej perspektywy, także ze wskazaniem na aspekty prawne danej sytuacji. Ukierunkowana jest na wymianę informacji a przez to bardziej kompleksowe zrozumienie problemu, co w efekcie doprowadzić do wyklarowania akceptowalnego dla obu stron rozwiązania. Rozwiązanie to spisane w formie ugody mediacyjnej, może być także złożone w sądzie celem zatwierdzenia i następnie nadania klauzuli wykonalności.

Mediacja jest rozwiązaniem stosunkowo nowym w krajowym porządku prawnym.  W polskiej praktyce prawa, została ona wprowadzana od połowy lat 90-tych, a stopniowo popularyzowała się już w XXI wieku. Wprowadzono ją, gdyż dostrzeżono, że atmosfera sądu, oficjalność oraz charakter postępowania przed nim ,nie koniecznie wpływa pozytywnie na chęć stron do rozwiązania problemu i nie zawsze stwarza odpowiednią przestrzeń do jego rozwiązania.

Rozmowy mediacyjne w każdym przypadku, niezależnie od jej rodzaju, prowadzi mediator, który musi być niezależną od stron, neutralną osobą trzecią. Mediator musi być osobą kompetentną w zakresie pełnionej roli, do jego zadań należy m.in. czuwanie nad przebiegiem etapów mediacji.

Mediację dzielimy zasadniczo na sądową i pozasądową.  Jeśli mamy do czynienia z mediacją sądową, to sąd wyznacza mediatora z aktualnej listy mediatorów sądowych. W takim przypadku mediator kontaktuje się ze stronami i zaprasza je na spotkanie. Tą formę mediacji charakteryzuje, że w jej przypadku mamy ustawowo ustalony termin jej realizacji oraz określone koszty postępowania mediacyjnego.

Możemy zetknąć się także z mediacją pozasądową. W tym przypadku mediatora wybierają strony. Mogą dokonać tego zgłaszając się do niego wspólnie, bądź osobno. Gdy jedna strona zgłosi chęć porozumienia, mediator podejmuje kontakt z drugą stroną, przekazując propozycję rozpoczęcia postępowania mediacyjnego. Jeśli obie strony wyrażają zgodę, ustala on wstępnie termin spotkania. Mediator proponuje neutralne dla obu stron miejsce przeprowadzenia rozmów mediacyjnych. Koszty mediacji pozasądowej określa w takiej sytuacji umowa mediatora ze stronami.

Mediator w pierwszej kolejności kwalifikuje dany spór, ocenia czy mediacje będą miały charakter cywilny, gospodarczy, rodzinny czy też inny. Zapoznaje się także ze stronami sporu indywidualnie, by móc zorganizować następnie wspólne sesje, w których strony będą miały szanse  w sprzyjających okolicznościach wymienić się spostrzeżeniami i spróbować osiągnąć konsensus.

Do etapów mediacji zaliczamy zasadniczo zgłoszenie sprawy do mediacji, sesje (nazywane też posiedzeniami) wstępne, sesje właściwe oraz podpisanie ugody, gdyż to nią docelowo ma kończyć się mediacja. Liczba sesji mediacyjnych uzależniona jest przeważnie od rodzaju mediacji  i stopnia skomplikowania danej sprawy. Średnio liczba spotkań mediacyjnych waha się  w przedziale od 2 do 4. Jeśli stronom nie uda się wypracować satysfakcjonującego porozumienia, sprawa zostaje odesłana do organu, który skierował sprawę do mediacji – w przypadku mediacji sądowej, w celu rozstrzygnięcia sprawy. W przypadku mediacji prywatnych (pozasądowych) strony mogą szukać innego sposobu rozwiązania sytuacji. Mediator może stronom taki sposób podpowiedzieć.

Jeśli chodzi o koszty postępowania mediacyjnego, to koszty mediacji sądowej określają odpowiednie przepisy, między innymi Kodeks postępowania cywilnego oraz rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 czerwca 2016 roku w sprawie wysokości wynagrodzenia  i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym. W przypadku zaistnienia mediacji w sprawie karnej, koszty takiej mediacji ponosi Skarb Państwa.

Reasumując, mediacja ma cały szereg zalet, począwszy od możliwości rozwiązania sporu poza postępowaniem sądowym, poprzez czas trwania, który jest znacznie krótszy niż w przypadku ,,klasycznego” sądowego rozwiązania sporu, aż po koszty, które również są znacznie niższe, niż  w przypadku procesu toczącego się przez sądem. W przypadku pozostawania w sytuacji spornej warto zatem rozważyć, jeśli oczywiście charakter sprawy na to pozwala, skorzystanie z drogi mediacyjnej. Często zaoszczędzimy w ten sposób nasze pieniądze, czas i co chyba najistotniejsze, nerwy.