Fundacja rodzinna część II –Szwajcaria, Szwecja i Austria

W poprzednim artykule dotyczącym fundacji rodzinnych, porównaliśmy polski model fundacji rodzinnej, z rozwiązaniami przyjętymi w Lichtensteinie oraz Niderlandach. Dzisiaj chcielibyśmy przedstawić Państwu trzy kolejne interesujące modele europejskie – szwajcarski, szwedzki oraz austriacki.

SZWAJCARIA

Szwajcarska fundacja rodzinna (familienstiftung) wyróżnia się swoistym celem swojego działania, jakim jest zagwarantowanie fundatorowi i beneficjentom prywatności – w przeciwieństwie do praktycznie wszystkich innych rozwiązań nie wymaga ona bowiem formalnej rejestracji. Ułatwia to większą dyskrecję w kwestiach majątkowych i oczywiście samo założenie fundacji. Zarówno fundator jak i beneficjenci nie muszą posiadać obywatelstwa szwajcarskiego, a fundatorem może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Jej strukturę i zasady działania określa fundator w akcie założycielskim, a kierować nią może rada fundacji lub zarząd.

Jednocześnie jednak, mimo, że na pierwszy rzut oka mogłoby wydawać się, że model szwajcarskiej fundacji rodzinnej jest bardzo liberalny i odformalizowany, rządzi się on ściśle określonymi zasadami. Bowiem choć majątek fundacji przeznacza się na cele wskazane w statucie przez fundatora, muszą być to cele „słuszne” – do których nie należy np. zaspokajanie bieżących potrzeb beneficjentów. W praktyce, za „słuszne” cele uznaje się np. podjęcie studiów, uzyskanie konkretnego wykształcenia lub samodzielne założenie firmy. Majątek założycielski musi wynosić natomiast minimum 50.000,00 franków szwajcarskich.

Dodatkowym utrudnieniem jest również kwestia opodatkowania. Z uwagi na federacyjną strukturę państwa, fundacje rodzinne w Szwajcarii są opodatkowane dwukrotnie podatkiem CIT od „czystego zysku” w danym roku podatkowym – zarówno na poziomie federalnym, jak i poszczególnych kantonów. Federalny podatek CIT wynosi maksymalnie 9,8% (w 2024 r. wynosił on 8,5%), a podatki kantonalne przeważnie mieszczą się w zakresie od 10 do 20%.

Z powyższych względów fundacja rodzinna w Szwajcarii, mimo pewnych wybitnych przykładów (jak Hans Wilsdorf Foundation – fundacja rodziny założyciela słynnej marki ROLEX), nie cieszy się obecnie szczególną popularnością, a sami Szwajcarzy często wybierają opcję założenia fundacji w innym kraju.

SZWECJA

W Królestwie Szwecji, fundacja rodzinna (stiftelse) powstaje na podstawie listu donacyjnego fundatora lub testamentu, które określają także składniki majątkowe wnoszone do fundacji. Jako osoba prawna, podlega ona rejestracji – nadzór nad działalnością fundacji należy od władz gminy (kommun) na obszarze której fundacja ma swoją siedzibę.

Co istotne, szwedzkie przepisy praktycznie w ogóle nie regulują zakresu i sposobu działania fundacji, ani nie wymagają określonego celu jej istnienia czy działania. Cel działania może być przez fundatora określony właściwie dowolnie (za wyjątkiem oczywiście nielegalnych celów, jak np. popełnianie przestępstw), natomiast musi być wskazany konkretnie.

Ciekawym rozwiązaniem jest opcja powierzenia kierowania fundacją zewnętrznemu podmiotowi, np. bankowi lub uczelni wyższej. Zależnie od obranych celów działania fundacji, takie powierzenie może znacznie ułatwić lub usprawnić działanie fundacji. Zewnętrzny podmiot pełni w takim przypadku funkcję powiernika, w przeciwieństwie do standardowego modelu gdy działalnością fundacji kieruje zarząd.

O silnej pozycji szwedzkiej fundacji rodzinnej świadczy przykład fundacji rodzinnych rodziny Wallenbergów. Trzy takie fundacje zarządzają razem przedsiębiorstwami kontrolującymi jedne z najbardziej znanych szwedzkich marek: koncern Ericsson, Electrolux, Saab oraz SEB – Skandinavska Enskilda Banken.

AUSTRIA

Austria wykształciła specyficzny model fundacji rodzinnej (privatstiftung), którego sytuacja podatkowa de facto nie różni się od spółek handlowych. Fundacja opodatkowana jest trzykrotnie – na etapie przekazania aktywów fundacji, w ramach bieżącego opodatkowania uzyskiwanych dochodów oraz w momencie wypłat lub przekazania aktywów na rzecz beneficjentów. Kapitał założycielski wynosi minimum 70.000,00 euro.

Z drugiej jednak strony Austria ma bardzo stabilny model – ostatnie większe zmiany w ustroju fundacji rodzinnych zostały wprowadzone na początku lat 90 XX wieku. Fundator ma także bardzo dużą swobodę w kształtowaniu celów i modelu działania fundacji – fundacja może być powołana właściwie w każdym legalnym celu. W razie braku innego postanowienia fundatora, fundacją kieruje co najmniej trzyosobowa rada (do której jednak nie może wejść ani fundator, ani jego najbliżsi krewni).

Jednak nawet mimo tego, austriacka fundacja rodzinna nie cieszy się dużą popularnością – przede wszystkim z uwagi na znaczne obciążenie podatkowe.

PODSUMOWANIE

Porównując trzy powyższe modele, także z modelem polskim, uwagę zwraca przede wszystkim znaczne obciążenie podatkowe w modelach szwajcarskim i austriackim. Przynajmniej teoretycznie rekompensują one te obciążenia odpowiednio dyskrecją w przypadku Szwajcarii oraz swobodą kształtowania celów i działania w przypadku Austrii. Niewątpliwie ciekawym rozwiązaniem jest natomiast możliwość powierzenia zarządzania fundacją zewnętrznemu podmiotowi w przypadku Szwecji, co wraz ze znaczną swobodą określenia celów działania fundacji, wydaje się być rozwiązaniem bardzo wygodnym dla fundatora oraz beneficjentów.