2B or 2C? – Umowy B2B i umowy B2C – charakterystyka i różnice

Umowy B2B (Business to Business – „biznes dla biznesu”) i B2C (Business to Consumer – „biznes dla konsumenta”) to dwa kluczowe typy umów zawieranych w obrocie prawnym, które różnią się zarówno pod względem stron umowy, jak i regulacji prawnych oraz obowiązków wynikających z takich umów. W niniejszym artykule omówimy charakterystykę obu tych typów umów i najważniejsze różnice między nimi.

Umowy B2B (Business to Business)

Najprościej mówiąc, umowy B2B to umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcami. Oznacza to, że obie strony umowy są podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, a przedmiot umowy ma charakter profesjonalny, związany z obrotem gospodarczym. Przykładami takich umów są np. kontrakty na dostawę towarów, usługi outsourcingowe czy umowy licencyjne ale też popularne umowy o współpracy – powszechnie występujące umowy które często stanowią alternatywę dla tradycyjnych umów o pracę lub umów zlecenia (szczególnie w wyspecjalizowanych zawodach, jak np. programista, prawnik czy lekarz).

Rozróżnić można relacje (umowy) B2B horyzontalne (współpraca przedsiębiorców z różnych branż w ramach jednej transakcji) jak i wertykalne (transakcje w ramach jednej branży, np. między producentem a hurtownikiem).

Charakterystyka umowy B2B:

1. Równorzędność stron – w umowach B2B obie strony traktowane są jako profesjonalne podmioty gospodarcze, co oznacza, że każda z nich (formalnie) posiada odpowiednią wiedzę i doświadczenie do podejmowania decyzji dotyczących zawieranych umów. Wiąże się z tym też brak szczególnej ochrony którejkolwiek ze stron stosunku.
2. Swoboda w negocjowaniu warunków – w umowach B2B strony mają dużą swobodę w określaniu warunków umowy. Co do zasady mogą one praktycznie dowolnie negocjować terminy, ceny, zakres odpowiedzialności oraz inne postanowienia umowy, co daje im elastyczność w dostosowywaniu warunków do swoich potrzeb i celów.
3. Mniejsza ochrona – w odróżnieniu od umów B2C, umowy B2B nie wiążą się ze szczególną ochroną konsumentów. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy nie mają takich przywilejów co konsumenci, np. w zakresie możliwości odstąpienia od umowy czy reklamacji, ale jednocześnie w ramach umów B2B nie mają także wielu obowiązków charakterystycznych dla przedsiębiorców w ramach umów zawieranych z konsumentami, np. informacyjnych.

Umowy B2C (Business to Consumer)

Umowy B2C to umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcą z jednej strony a konsumentem z drugiej. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, konsument to osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową z przedsiębiorcą. Przykłady umów B2C to zakupy w sklepie internetowym, zawarcie umowy o świadczenie usług telekomunikacyjnych, czy zakup sprzętu AGD w sklepie stacjonarnym.

Charakterystyka umowy B2C

1. Ochrona konsumenta – umowy B2C są regulowane w sposób szczególny, aby chronić interesy konsumentów, którzy nie posiadają tak silnej pozycji, takich samych kompetencji lub doświadczenia, jak przedsiębiorcy. Prawo zapewnia konsumentom liczne przywileje, takie jak prawo do odstąpienia od umowy w określonym terminie, prawo do reklamacji czy niewyłączalna rękojmia.
2. Ograniczona swoboda w negocjowaniu warunków – w odróżnieniu od umowy B2B, umowa B2C, mimo zwiększonej ochrony prawnej, przeważnie nie daje konsumentowi dużej swobody negocjacyjnej. Warunki umowy są co do zasady ustalane przez przedsiębiorcę, a konsument nie ma możliwości ich kształtowania. Ponadto, umowy B2C często zawierają ustandaryzowane postanowienia sporządzone wedle wzorca, które mają na celu uproszczenie procesu zawierania umowy.
3. Wyłączenie klauzul abuzywnych – istotną regulacją charakterystyczną dla umów B2C jest kwestia dot. tzw. klauzul abuzywnych. Zgodnie z Kodeksem cywilnym, postanowienia umowy zawartej z konsumentem, nieuzgodnione z nim indywidualnie, nie wiążą go jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interesy.
4. Wymogi informacyjne – przedsiębiorcy zawierający umowy B2C muszą przeważnie dostarczyć konsumentowi odpowiednie informacje na temat przedmiotu umowy, ceny, warunków zwrotów i reklamacji, a także swoiste pouczenia dotyczące jego praw. Niewypełnienie tych obowiązków może prowadzić nawet do unieważnienia umowy.

Podstawowe różnice między umowami B2B a B2C

Tak więc wyróżnić można kilka podstawowych różnic między umowami B2B a B2C:

• Strony umowy – w umowie B2B uczestniczą tylko przedsiębiorcy, podczas gdy w B2C – przedsiębiorca i konsument.
• Przedmiot umowy – umowy B2B dotyczą relacji profesjonalnych, związane są z obrotem gospodarczym i zawierane są w ramach działalności gospodarczej obu stron danej umowy. Umowy B2C nie dotyczą relacji profesjonalnych i zawierane są w ramach działalności gospodarczej tylko jednej ze stron.
• Ochrona prawna – z umowami B2C wiąże się szczególna ochrona słabszej strony tej umowy, czyli konsumenta. W przypadku umów B2B obie strony są formalnie równouprawnionymi profesjonalistami, nie ma więc mowy o szczególnej ochrony żadnej z nich.
• Zakres swobody w negocjacjach – w umowach B2B strony mają dużo większą swobodę w ustalaniu warunków, podczas gdy w stosunkach B2C umowy, choć muszą spełniać często wyśrubowane standardy ochrony konsumentów, to jednocześnie ich treść zostaje przeważnie jednostronnie określona przez przedsiębiorcę.